Chemobrein zonder chemo?

Cognitieve achteruitgang, vaak ‘chemobrein’ genoemd, treft tot 75% van de patiënten tijdens de behandeling en 35% meldt symptomen na de behandeling 1. Zoals Patricia Ganz, MD, van UCLA zegt: “Cognitieve revalidatie zou een kernonderdeel moeten zijn van de zorg voor het overleven van kanker, aangezien cognitieve symptomen zeer vaak voorkomen en een diepgaand effect hebben op het leven van mensen”.

Cognitieve achteruitgang en hormoontherapie

Bij de behandeling van kanker wordt cognitieve achteruitgang meestal alleen gezien als een bijwerking van chemotherapie (vandaar chemobrein). Een recente klinische trial door Wagner et al. (2020) suggereert dat vrouwen ook cognitieve achteruitgang kunnen ontwikkelen als bijwerking van hormoontherapie 2. In de studie werd gekeken naar twee groepen vrouwen met de diagnose vroege borstkanker die willekeurig werden toegewezen aan chemotherapie + hormoontherapie versus alleen hormoontherapie, en hun cognitieve vermindering beoordeeld. Ze ontdekten dat beide groepen significante niveaus van cognitieve vermindering rapporteerden.

“Ik denk dat we in het algemeen hebben aangenomen dat cognitieve vermindering het gevolg is van chemotherapie. Onze bevindingen vertellen ons dat hormoontherapie ook een rol kan spelen. “

Lynne Wagner, PhD

PLasticiteit van het brein

Hoewel je tijdens de behandeling cognitieve achteruitgang kan ontwikkelen, is het belangrijk om te onthouden dat het menselijk brein extreem plastisch is en dat er dingen kunnen worden gedaan om je cognitieve vaardigheden te helpen herstellen. Neuroplasticiteit wordt tegenwoordig algemeen erkend. Tot de jaren 60 geloofden wetenschappers hier echter niet in en het was een vrouwelijke neurowetenschapper, Marian Diamond, die in 1964 als eerste aantoonde dat het volwassen brein kan veranderen3. (Cool feitje: zij was de wetenschapper die Einstein’s hersenen analyseerde!)

Wat kan ik doen?

Hier zijn enkele dingen die degenen voor je hebben geholpen om hun cognitieve achteruitgang te minimaliseren:

  • Dagelijkse organisatie
    • Bewaar alle informatie voor de dag op één plek: notities, schema’s, plannen
    • Maak lijstje en schrijf dagelijkse checklists van activiteiten op die je wilt voltooien
    • Probeer niet te veel dingen tegelijkertijd te doen
    • Voer de meest uitdagende taken aan het begin van de dag uit, of wanneer je energieniveau het hoogst is
    • Kies een plek voor vaak verloren voorwerpen (bijv. sleutels) en bewaar ze daar
  • Medische organisatie
    • Maak bij doktersafspraken audio-opnamen van je gesprekken – op die manier kan je gemiste of vergeten informatie opnieuw afspelen (tip: je kunt dit veilig doen in de OWise app)
    • Genereer een lijst met vragen die je aan je arts wilt stellen vóór de afspraak (tip: OWise genereert een gepersonaliseerde lijst met voorgestelde vragen voor je, rechtstreeks in de app)
    • Houd je geheugen bij 
  • Train je brein
    • Sudoku’s
    • Kruiswoordpuzzels
    • Legpuzzels
    • Leer een nieuwe taal
  • Blijf gezond
    • Houd een gezond dieet aan
    • Blijf in beweging – van regelmatige lichaamsbeweging is aangetoond dat het helpt bij cognitieve achteruitgang tijdens de behandeling van kanker 4
    • Zorg voor een goede nachtrust en rust overdag uit wanneer je daar behoefte aan hebt
  • Communiceer
    • Praat met vrienden en familieleden die je aan dingen kunnen herinneren. Ze kunnen ook een uitstekende uitlaatklep zijn om de problemen waarmee je wordt geconfronteerd te bespreken.
    • Praat met je kankerzorgteam over de cognitieve problemen waarmee je wordt geconfronteerd, aangezien zij je verder kunnen adviseren

De OWise borstkanker app kan een geweldig organisatorisch hulpmiddel zijn als je last hebt van cognitieve achteruitgang. Hiermee kan je aantekeningen maken en al je kankergerelateerde informatie op één plek bewaren. Het stelt je ook in staat om je hersenfunctie, vermoeidheid en fysieke inspanning te volgen, naast 30 traceerbare bijwerkingen en symptomen. Bekijk je trends in de loop van de tijd om van patronen te leren en je voortgang bij te houden.

Probeer deze tips uit en laat ons weten of dit artikel je heeft geholpen. Heb je opmerkingen of suggesties? 

Neem contact op

 

Handige links

Bekijk deze nuttige bronnen voor meer informatie en tips om je cognitieve achteruitgang te overwinnen:

CRUK – https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-in-general/treatment/chemotherapy/side-effects/chemo-brain 

Cancer.org – https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/physical-side-effects/changes-in-mood-or-thinking/chemo-brain.html

Geraadpleegde literatuur

  1. Janelsins, M.C., Kesler, S.R., Ahles, T.A. and Morrow, G.R., 2014. Prevalence, mechanisms, and management of cancer-related cognitive impairment. International review of psychiatry, 26(1), pp.102-113.
  2. Wagner, L.I., Gray, R.J., Sparano, J.A., Whelan, T.J., Garcia, S.F., Yanez, B., Tevaarwerk, A.J., Carlos, R.C., Albain, K.S., Olson Jr, J.A. and Goetz, M.P., 2020. Patient-Reported Cognitive Impairment Among Women With Early Breast Cancer Randomly Assigned to Endocrine Therapy Alone Versus Chemoendocrine Therapy: Results From TAILORx. Journal of Clinical Oncology, pp.JCO-19.
  3. Diamond, M.C., Krech, D. and Rosenzweig, M.R., 1964. The effects of an enriched environment on the histology of the rat cerebral cortex. Journal of Comparative Neurology, 123(1), pp.111-119.
  4. Myers, J.S., Erickson, K.I., Sereika, S.M. and Bender, C.M., 2018. Exercise as an intervention to mitigate decreased cognitive function from cancer and cancer treatment: an integrative review. Cancer nursing, 41(4), p.327.